Geneza Bractw Kurkowych
Geneza stowarzyszeń strzeleckich sięga średniowiecza i była związana z koniecznością obrony murów miejskich. Przeciw wzmagającej się przewadze możnowładztwa w Niemczech, większe miasta zwykle opasywano murami, a do obrony zobowiązani byli zbrojni mieszczanie. Początkowo przygotowaniem obrony miasta zajmowały się cechy, które odpowiadały za wyznaczone im przez Magistraty odcinki murów i szkoliły swych członków we władaniu bronią.
Pierwsze takie bractwo powstało w 1007 r. w Hallstadt koło Bambergu w Niemczech.
Następnie bractwa strzeleckie pojawiły się w północnej Francji i Flandrii. Stowarzyszenia te zyskiwały poparcie władz, gdyż wzmacniały obronność państwa, a szczególnie broniły bogactwa miast. Monarchowie, uznając pożyteczność stowarzyszeń strzeleckich, nadawali im korzystne przywileje, zachęcając do ćwiczeń w wojennym rzemiośle.
Na ziemiach polskich początków takich bractw należy dopatrywać się w turniejach strzeleckich organizowanych w XIII w. na Śląsku i w Wielkopolsce. Pierwsze w Polsce bractwo strzeleckie powstało w 1286r. w Świdnicy, a następnie w Krakowie i innych miastach. Strzelano początkowo z łuków, później z kusz i broni palnej. W zawodach celem była figura koguta, stąd polska nazwa bractwa kurkowe. Tego, któremu udało się rozbić kura, obwoływano królem kurkowym.
Polskie władze, tak świeckie jak i duchowne, również obdarzały i bractwa i zwycięzców strzelań różnymi przywilejami, do których należały m.in. zwolnienia w danym roku z płacenia podatków i ceł, lub nagradzano ich gotówką.
Pierwszy okres dziejów bractw kurkowych w Polsce zamykają rozbiory Rzeczypospolitej w końcu XVIII w. Okres ten charakteryzował się rozkwitem działalności bractw kurkowych i utrwalaniem wspólnej tradycji brackiej. Powstaniu większości bractw przyświecały nie tylko idee obrony swoich miast, ale całej Ojczyzny. Bractwa z tego okresu zachowały swoją polskość.
W okresie niewoli porozbiorowej bractwa w zaborze austriackim zawiesiły swoją działalność, jak np. w Krakowie i w Lwowie. W zaborze rosyjskim bractwa przestały istnieć, gdyż władze carskie nie zezwalały na istnienie jakichkolwiek polskich organizacji. W zaborze pruskim nie likwidowano bractw, ale usiłowano wykorzystać je w polityce germanizacji. Dlatego pozwalano na powstawanie nowych bractw, ale starano się, aby dominowali w nich Niemcy.
Bracia kurkowi w dziejach Polski nie szczędzili własnej krwi w obronie swych miast, czym dawali liczne przykłady umiłowania Ojczyzny. Oto kilka z nich:
bracia kurkowi miasta Poznania wykazali się wspaniałą postawą w czasie najazdu szwedzkiego, kiedy to w 1655r. pomimo kapitulacji szlachty pod Ujściem, dzielnie bronili murów miejskich nie zważając na ogromną przewagę wroga i straty własne. warszawscy bracia kurkowi w Powstaniu Kościuszkowskim w 1794r. bronili wieży kościoła Bernardynów (obecnie pod wezwaniem św. Anny) przed wojskami rosyjskimi. Był to tragiczny, ale zarazem chwalebny koniec bractwa kurkowego,bowiem wszyscy polegli. W 1918r. poznańscy bracia kurkowi jako członkowie jedynej zorganizowanej, umundurowanej i uzbrojonej cywilnej formacji, czynnie włączyli się do Powstania Wielkopolskiego. To samo uczynili bracia z Wrześni. Bracia z Warszawskiego Bractwa Kurkowego wzięli ochotniczo udział w obronie stolicy w 1920r. przed bolszewikami, a wrześnieńscy bracia jako jedni z pierwszych odpowiedzieli na apel utworzenia Wrześniewskiej Legii Ochotniczej, w której szeregach walczyli z bolszewikami nad Wisłą.
Odrodzenie się polskiej państwowości w 1918r. stworzyło bractwom nowy rozdział. Żywiołowo odradzały się bractwa kurkowe. Tworzyli je patrioci, w dużej części weterani powstań Śląskich i Wielkopolskiego. Po roku 1920 dołączyli do brackich szeregów weterani wojny polsko-bolszewickiej. Odzyskanie niepodległości dało możliwość wzbogacania idei strzeleckich o treści narodowe i patriotyczne. Przywrócone zostały dawne polskie tradycje, zwyczaje i obrzędy. Przynależność do bractwa dodawała też splendoru i podnosiła status społeczny.
Kolejną graniczną datą w historii bractw kurkowych w Polsce był wrzesień 1939r.-wybuch drugiej wojny światowej, który gwałtownie zahamował rozwój ruchu brackiego. Okupanci hitlerowscy od początku przystąpili do eksterminacji polskich patriotów. Na terenie Pomorza, Wielkopolski i Śląska do końca 1939r. rozstrzeliwano tzw. zakładników, którymi byli weterani powstań, a wielu zginęło w obozach koncentracyjnych. Pośród ofiar było wielu członków bractw kurkowych.
W Murowanej Goślinie ofiarami wojny zostali bracia kurkowi tacy jak: rozstrzelani w 1939r. Marian Ciężki, Franciszek Karpiński, Kazimierz Klainert i Czesław Konieczny, a także Zygmunt Rakocy ścięty gilotyną 9.04 1942r po długim pobycie w poznańskim więzieniu na ul. Młyńskiej. Po roku 1945 bractwa wznowiły działalność, ale wkrótce okazało się, że ówczesne władze zaczęły utrudniać im pracę. Szczególnie utrudniona była działalność strzelecka, gdyż zabroniono bractwom posiadania broni palnej. W tej sytuacji bractwa prowadziły głównie działalność towarzyską, kulturalną i rozrywkową. Zgodnie ze stalinowską ,,teorią walki klasowej”, uznano bractwa kurkowe za wrogów ludu. Przeprowadzono planową likwidację w latach 1949-1951, a majątek bractw przejęto na rzecz Skarbu Państwa i przekazano go w użytkowanie Lidze Przyjaciół Żołnierza/
Po transformacji ustrojowej w 1989r., w oparciu o ustawę Prawo o Stowarzyszeniach, zaczęły się odradzać rozwiązane w czasach PRL stowarzyszenia, w tym również bractwa kurkowe, które w listopadzie 1991r. reaktywowały Zjednoczenie Kurkowych Bractw Strzeleckich Rzeczypospolitej Polskiej. Obecnie działa w Polsce blisko sto Kurkowych Bractw Strzeleckich. Człowiekiem, który przyczynił się do odrodzenia i zjednoczenia ruchu brackiego w Polsce był dr Tadeusz Adam Jakubiak.
Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Murowanej Goślinie powstało w 1792 roku a reaktywowane zostało w lutym 1996r. na zebraniu grupy założycieli, na którym przyjęto Statut i wybrano pierwszy zarząd. Zachował się przedwojenny srebrny łańcuch królewski , insygnia rycerzy oraz przedwojenny sztandar organizacji.